Το σωματικό σύμπτωμα ως ψυχικό μήνυμα

Αρκετοί θεραπευόμενοί ξεκινούν ψυχοθεραπεία με αφορμή ένα σωματικό σύμπτωμα. Ημικρανίες, πόνο στο στομάχι, πόνο στο έντερο, πόνο στη μέση, πόνο στο στήθος. Τις περισσότερες φορές έχει προηγηθεί μια γύρα σε γιατρούς που διαβεβαίωσαν ότι δεν υπάρχει κάποιο εύρημα στις κλινικές ή εργαστηριακές εξετάσεις που να εξηγεί το σύμπτωμα. ‘Ο γιατρός είπε ότι δεν έχω τίποτα. Είναι ψυχολογικό’ μου μεταφέρουν συχνά οι θεραπευόμενοι

με μια απόγνωση γιατί πώς να αμφισβητήσουν ένα γιατρό;

Οπότε ο πρώτος μας θεραπευτικός στόχος είναι η επικύρωση της εμπειρίας. Αφού πονάς, κάτι έχεις. Και μάλιστα είναι πολύ σημαντικό γι’ αυτό το σώμα σου αντιδρά, για να σου το πει. Μπορεί αυτό που έχεις να μη φαίνεται σε ακτινογραφίες, αιματολογικές αναλύσεις κλπ, μπορεί να μην κινδυνεύει η ζωή σου (τουλάχιστον από βιολογικής άποψης), αλλά είναι κάτι που αισθάνεσαι, που σε ταλαιπωρεί, ενδεχομένως να έχει πάρει και τον έλεγχο τομέων της ζωής σου (του ύπνου, του σεξ, της διασκέδασης), σε βαθμό που σε παρακίνησε να δεις ειδικό. Είναι πραγματικός πόνος και δεν τον φαντάζεσαι. Και αυτό πρέπει να το πούμε ανοιχτά και καθαρά. Το 'ψυχολογικό' δεν είναι 'τίποτα'.

Όσοι θεραπευτές ακολουθούμε συστημική προσέγγιση βλέπουμε το σύμπτωμα, τη σωματική ασθένεια γενικότερα, σαν ένα μήνυμα. Όσο πιο έντονο το σύμπτωμα, τόσο πιο μεγάλο το μήνυμα. Συχνά μάλιστα η πορεία της θεραπείας δείχνει ότι το σύμπτωμα ήταν αντίστοιχο του θέματος που διαπραγματευόταν ο θεραπευόμενος. Η ημικρανία εκείνου που διχάζεται από ένα σοβαρό συναισθηματικό/υπαρξιακό δίλημμα, τα μυοσκελετικά εκείνης που δεν αντέχει να σηκώνει τα βάρη των άλλων, τα δερματικά συμπτώματα του παιδιού που θέλει να βγει από το καλούπι (το δέρμα) που του έχουν επιβάλει, ο θυρεοειδής εκείνης που κουράστηκε πια να ρυθμίζει τους πάντες και τα πάντα γύρω της, ο διαβήτης εκείνου που πάντα ΄μεταβόλιζε΄ το συναίσθημα του για να μη γίνεται έντονος ή δυσάρεστος.

Το σώμα και ο νους (η ψυχή αν θέλετε) είναι ένα σύστημα. Το ότι η επιστήμη χωρίζει τη μελέτη μας σε ειδικότητες δε σημαίνει ότι είμαστε το άθροισμα των μερών μας. Είμαστε ένα. Είμαστε ολόκληροι. Και ως σύστημα είμαστε μέρος άλλων συστημάτων (ενός ζευγαριού, μιας ομάδας, μιας οικογένειας, μιας κοινότητας, μιας χώρας, ενός οικοσυστήματος, του σύμπαντος). Όλα, μέσα μας, έξω μας, πριν από μας, μετά από μας, συνδέονται, αναπαράγονται, επικοινωνούν και αλληλεπιδρούν. Το ζητούμενο είναι να βρούμε τι ρόλο παίζουμε εμείς στο σύστημα που μας αφορά, πόσο λειτουργικός είναι ο ρόλος μας (μάλλον όχι πολύ για να έχουμε σύμπτωμα) και τι χρειάζεται να αλλάξει για να είμαστε καλύτερα.